Stres

Stres to reakcja organizmu w postaci mobilizacji energii do pokonywania różnorodnych przeszkód, barier, wymagań, bez względu na to, czy towarzyszą jej przyjemne czy przykre odczucia. Jest to reakcja niespecyficzna, tzn. jej rodzaj nie zależy od rodzaju czynnika, jaki ją wywołuje.

Objawy somatyczne

Jeśli chodzi o niemal każdego typu stres objawy somatyczne, takie jak chociażby szybciej bijące serce czy też silny ból głowy ze stresu, należą do tych najbardziej typowych. Symptomy z tego obszaru to między innymi:

• zaburzenia pracy układu pokarmowego (np. biegunka, zaparcia, nudności);
• częste oddawanie moczu;
• chroniczne bóle (np. ciągły ból głowy od stresu);
• zawroty głowy;
• zaburzenia ze strony układu krążenia (np. ból w klatce piersiowej, przyspieszona akcja serca , podwyższone ciśnienie);
• uciążliwe uczucie guli w gardle ze stresu;
• zaburzenia libido;
• spadek odporności (może się to objawiać regularnymi przeziębienia i/lub grypą).

Objawy emocjonalne

Niezależnie od tego czy dotyka nas stres chwilowy o działaniu mobilizującym, przewlekły czy może stres pourazowy objawy, które mogą mu towarzyszyć mają też często związek z naszymi emocjami. Do takich symptomów zaliczamy m.in.:

• potrzeba izolacji i przebywania w samotności;
• poczucie braku szczęścia;
• zaburzenia depresyjne;
• stany lękowe;
• nadmierne pobudzenie;
• agresja;
• wahania nastrojów;
• drażliwość;
• poczucie przytłoczenia;

Objawy związane ze zmianą wzorców zachowań

Objawy długotrwałego stresu mogą być też związane z naszym zachowaniem i zmianą dotychczasowych nawyków. Należą do nich takie symptomy jak:

• zaburzenia snu (np. bezsenność lub nadmierna senność);
• zmiana nawyków żywieniowych (np. nadmierne objadanie się lub brak apetytu);
• korzystanie z używek (takich jak alkohol, papierosy, narkotyki);
• zaniedbywanie obowiązków (np. nadmierne zwlekanie z ich wykonywaniem, prokrastynacja);
• wycofanie się z życia towarzyskiego i odsuwanie się od innych ludzi;
• nerwowe nawyki (np. obgryzanie paznokci i skórek, tupanie podczas siedzenia, stukanie palcem w biurko);

Objawy wynikające z zaburzeń funkcji poznawczych (kognitywne)

• niska samoocena;
• zaburzenia koncentracji;
• problemy z pamięcią;
• ciągłe zamartwianie się;
• nadmierny pesymizm;
• nieracjonalność myślenia.

Negatywne skutki stresu długotrwałego

• problemy ze zdrowiem psychicznym (m.in. depresja, zaburzenia lękowe, zaburzenia osobowości);
• chroniczne bóle głowy;
• zaburzenia ze strony układu krążenia (m.in. nieprawidłowa praca serca, choroby naczyniowe, wysokie ciśnienie, zawał serca, udar);
• zaburzenia odżywiania (np. brak apetytu lub objadanie się, prowadzące do nadwagi);
• cukrzyca;
• zaburzenia seksualne (np. impotencja, problemy z utrzymaniem wzwodu);
• zaburzenia miesiączkowania;
• choroby skóry i włosów (m.in. trądzik, łuszczyca, nadmierne wypadanie włosów, łysienie);
• zaburzenia ze strony układu oddechowego (m.in. nasilenie objawów astmy, zapalenie oskrzeli, ciągły kaszel);
• zapalenia stawów;
• problemy trawienne.

Na nasz indywidualny stopień akceptowalnego stresu mogą wpływać takie czynniki jak:

• Genetyka – dziedziczenie predyspozycji do lepszego lub gorszego adaptowania się do stresujących sytuacji nie jest czynnikiem decydującym, ale może ułatwić radzenie sobie z nadmiernym napięciem.
• Postawa i sposób patrzenia na życie – osoby optymistycznie nastawione do samych siebie oraz do świata z reguły łatwiej radzą sobie z trudnymi wydarzeniami, często widząc w nich szansę na podjęcie się nowych wyzwań. Jeśli natomiast z natury pesymistycznie podchodzimy do zachodzących w naszym życiu zmian, każda z nich może wywoływać w nas stres.
• Zdolność do radzenia sobie z emocjami – umiejętność rozpoznawania i odpowiedniego radzenia sobie z emocjami, których doświadczamy również ma duże znaczenie w skutecznym radzeniu sobie ze stresem. Jeśli sami nie wiem co czujemy, nie będziemy też potrafili skutecznie rozładować emocji związanych z trudnymi przeżyciami.
• Wsparcie w innych ludziach – bardzo ważne jest to, aby w stresowych sytuacjach nie pozostawać samym. Wsparcie bliskich osób stanowi swego rodzaju bufor bezpieczeństwa. Dzięki niemu stres jest w pewnym sensie rozkładany na więcej osób i po prostu nie przejmuje kontroli nad naszym życiem.
• Poczucie kontroli i świadomość, że nie możemy kontrolować wszystkiego – poczucie, iż możemy wciąż kontrolować sytuację, nawet gdy jest dla nas nowa lub wręcz trudna, pozwala w pewnym stopniu zmniejszyć odczuwany stres. Ważna jest jednak również świadomość i pogodzenie się z tym, iż nie możemy kontrolować każdej rzeczy w naszym życiu, z czym często mają problem perfekcjoniści.
• Wiedza, przygotowanie i doświadczenie życiowe – dużo lepiej ze stresem radzimy sobie w sytuacjach, gdy posiadamy odpowiednie zaplecze. Rozmowa w sprawie pracy może więc wywoływać w nas mniejsze napięcie, jeśli wcześniej pracowaliśmy w podobnej branży lub posiadamy szeroką wiedzę na jej temat.

Przykłady właściwych sposobów radzenia sobie ze stresem

• Rozmowa z przyjacielem, rodzicem lub innym bliskim dorosłym
• Przemyślenie innych sposobów na poradzenie sobie i rozwiązanie problemu
• Słuchanie muzyki
• Poszukiwanie informacji użytecznych w takiej sytuacji
• Przewidywanie konsekwencji i planowanie
• Nauka rozpoznawania źródeł stresu i jego symptomów
• Praktykowanie technik relaksacyjnych, takich jak joga lub tai-chi
• Podejmowanie dodatkowej, ciężkiej pracy, która pozwala zużyć energię wytworzoną przez stres
• Sport i aktywność fizyczne
• Zajmowanie się swoim hobby
• Czytanie książki
• Relaksowanie się
• Pójście na spacer
• Oddawanie się praktykom religijnym
• Śmiech
• Zdrowe odżywianie
• Wysypianie się
• Znalezienie dla siebie chwili spokoju
• Zapewnienie sobie chwili na głęboki oddech
• Podejmowanie próba rozwiązania problemu
• Opisywanie stresujących zdarzeń w pamiętniku

Jakie masz sposoby na obniżenie zbyt dużego poziomu stresu? Co się sprawdza? Co byś poradził znajomemu, kiedy ten się stresuje (co działa u Ciebie)? A co u Ciebie nie działa, co się nie sprawdza?

Ćwiczenia oddechowe 3/3/3/3 - 5min; 4/4/4/4 - 5 min

„Radzenie sobie ze stresem” - karta.